De groene omgeving van de Kruidtuin

Een 30-tal collectiestukken illustreren de boeiende geschiedenis van dit stukje groen in de stad. Voor 1820 was de omgeving rond de Schaarbeeksepoort nog pittoresk en landelijk, zo getuigen de lithografieën en een opmerkelijk schilderij van Boëns.

De aanleg van de Kruidtuin (1826-1829), een vroeg voorbeeld van de urbanisering die Brussel in de 19de eeuw zou ondergaan, bracht hierin verandering.

Wat op 26 mei 1826 begon met de oprichting van de Koninklijke Maatschappij van Kruid-, bloem- en boomkwekerijen der Nederlanden, een privaat-publiek initiatief met wetenschappelijk oogpunt, resulteerde in 1829 in de aanplanting van een meer dan 6 ha grote botanische tuin. Het ontwerp van de immense prestigieuze neoclassicistische gebouwen werd getekend door FransTilman Suys (1763-1861), ook architect van het Koninklijk Paleis en het Paleis van Academiën. Pierre-François Gineste (1769-1850) voerde tussen 1826 en 1849 de plannen in bescheiden vorm uit. Na de voltooiing schilderde hij een uniek zicht op de tuinen en “zijn” oranjerie.

Dit neoklassieke schilderij werd de laatste jaren af en toe tentoongesteld, de overige lithografieën niet. Zij werpen licht op de botanische tuinen en hun directe omgeving tijdens de woelige revolutiedagen van 1830 en het volgende
decennium, toen burgers weer vredig in de tuinen wandelden.

In 1837 noopten financiële problemen tot de verkoop van het laagst gelegen deel van de tuinen. Daar verrees het station van Antwerpen, gelegen aan het Keulse plein, later herdoopt tot Rogierplein. Dit is te zien op een origineel stadsplan in vogelvlucht, te situeren na 1846 en voor de eerste fase van de overwelving van de Zenne (1866-1871) en de aanleg van de grote lanen (1871-1873).

Vindingrijkheid en de verkoop van exotische planten bleken ontoereikend om het wetenschappelijk karakter van de Kruidtuin te verzekeren. Daarom besliste de Belgische staat in 1870 om de tuinen aan te kopen. Het park werd
verfraaid maar ook dit mocht niet baten. In 1939 werd, o.a. vanwege de aanleg van de Noord-Zuidverbinding,
beslist om uit te wijken naar Meise. De kruidtuin werd vervolgens omgevormd tot het huidige stadspark.